Je zult vast al wel eens van de term ‘wiegendood’ gehoord hebben. Een onderwerp waar bij mij de haren rechtop van in mijn nek gaan staan, maar wat het voor mij des te belangrijker maakt om het onderwerp bespreekbaar te maken. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat het percentage van wiegendood blijft dalen.

Wat verstaan we onder de term ‘wiegendood’?

Er is geen algemeen aanvaarde defenitie van de diagnose wiegendood, maar in Nederland wordt deze term als volgt toegelicht: “Wiegendood is het plotseling en onverwacht overlijden van een kind beneden de leeftijd van twee jaar, dat ogenschijnlijk gezond of in elk geval niet duidelijk ziek was en bij wie geen lichamelijke afwijking is vastgesteld die op zichzelf het overlijden voldoende verklaart”.

Wat zijn risicofactoren bij wiegendood?

Er zijn drie groepen risicofactoren die bijdragen aan het plotseling overklaard overlijden, namelijk:

1. een kwetsbaar kind
2. een kritieke periode in de ontwikkeling
3. risicofactoren in de omgeving

De kans is het grootst waar deze factoren samenvallen.

Adviezen om wiegendood te voorkomen

De incidentie van wiegendood nam vanaf 1987 in Nederland sterk af na het advies van kinderarts en hoogleraar Guus de Jonge om kinderen op de rug te laten slapen: van 193 gevallen van wiegendood in 1985 tot 49 in 1995. In de afgelopen 10 jaar trad er een verdere daling op tot 15 gevallen in 2014. Dit is de laagste incidentie in de Westerse wereld.

Vanaf 1990 ontstonden er nieuwe inzichten in de achtergronden van wiegendood en werden preventieve adviezen opgesteld op grond van epidemiologisch onderzoek. In de jaren daarna volgde een daling van de incidentie.

Om het risico van wiegendood zo veel mogelijk te verkleinen, wordt er vanuit de Richtlijn Preventie Wiegendood (NCJ/NVK) de volgende adviezen gegeven:

• Leg de baby altijd op de rug te slapen
  • Het slapen op de buik is één van de belangrijkste risicofactoren voor weigendood. Het risico van wiegendood van voldragen baby’s die slapen in zijliggen is ruim 2 keer hoger dan in de veilige rugligging, en in buikligging ruim 8 keer hoger dan in rugligging.
  • Risico’s van baby’s lichter dan 2500 gram zijn verhoogd: het risico om te overlijden onder het beeld van wiegendood is bijna 5 keer hoger voor bay’s lichter dan 2500 gram dan voor een voldragen baby in rugligging, bijna 15 keer hoger in zijligging en ongeveer 24 keer hoger in buikligging.
  • Voor het maken van uitzonderingen op het vermijden van buikligging bestaan enkele medische redenen
    • Baby’s op de couveuse afdeling van een ziekenhuis, die te vroeg of te licht voo rhun leeftijd geboren zijn, worden regelmatig ter bevordering van een efficiënte ademhaling gecontroleerd op de buik verpleegd. Zodra de baby naar huis mag, is het advies de baby op zijn rug te slapen te leggen.
    • Kinderen met het syndroom van Pierre Robin hebben in buikligging vaak minder problemen met de ademhaling omdat hun tong dan uit de mond zakt en zo niet de keelholte kan afsluiten.
    • Een kind dat is geboren met een open ruggetje.
  • (als je je als ouder zorgen maakt over het ontwikkelen van een voorkeurshouding of het ontstaan van een scheef op afgeplat hoofd kun je de volgende adviezen toepassen:
    • Leg tijdens de wakkere momenten de baby minimalal drie keer per dag op de buik (onder toezicht van een volwassene).
    • Houdt de baby tijdens het voeden afwisselend op de rechter- en linkerarm vast of leg de baby, in geval van kunstvoeding, recht voor op de benen.
    • Leg de baby tijdens het slapen altijd op de rug en het hoofd afwisselend per slaap naar links of rechts gedraaid.
  • Ouders leggen een baby die veel spuugt of bij wie reflux is vastgesteld wel eens op de zij of buik te slapen vanwege het vele spugen. Dit is een onveilige slaappositie; een baby slaapt altijd het veiligst op zijn rug. Ondanks dat ouders het gevoel kunnen hebben dat rugligging ‘eng’ is als een kind spuugt, blijkt dat sinds de introductie van de rugligging het aantal kinderen dat in voedsel is gestikt verder is afgenomen.

• Zorg voor een veilige slaapomgeving
  • In de blog die door ons is geschreven op de website van Nanny Nina staat met afbeelding toegelicht hoe je de slaapomgeving van jouw kleintje zo veilig mogelijk in kunt richten. Bekijk hem hier!

Overige veiligheidsvoorschriften waar je rekening mee dient te houden zijn:

• Zorg voor een veilige situatie wanneer de baby wakker is
• Rook niet tijdens de zwangerschap en rook ook niet na de geboorte in het bijzijn van de baby
• Zorg dat de baby niet te warm ligt
• Borstvoeding verlaagt het risico van wiegendood

Hoe weet ik zeker dat mijn baby veilig slaapt?

Ik kan me heel goed voorstellen dat alle genoemde veiligheidsvoorschriften hierboven wellicht een gevoel van spanning, angst of onzekerheid oproepen. Maar je mag erop vertrouwen dat je het echt al fantastisch doet! Vaak weten we van nature al heel goed wat het meest veilig is voor onze kleintjes. Neem bovenstaande richtlijnen in je op en kijk of er nog zaken zjn die wellicht voor jou van toepassing zijn.

Mocht je vragen hebben of samen willen overleggen of de slaapomgeving van jouw kleintje veilig genoeg is? Weet dan dat je ons altijd een berichtje kan sturen, dan kijk ik heel erg graag met je mee!

Gebruikte bronnen

De uitgangsdocumenten voor deze LSA zijn:

• Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ): JGZ-richtlijn Preventie wiegendood (juni 2009).
  Auteurs: J.H. Ruys, A.C. Engelberts, H.W.M. van Velzen-Mol
• Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK): Richtlijn Preventie Wiegendood (juli
  2007). Auteurs: J.H. Ruys, A.C. Engelberts, H.W.M. van Velzen-Mol
• Kenniscentrum Kraamzorg (KCKZ): Zorgprotocol Veilig Slapen en Preventie Wiegendood
  (september 2015). Auteur: protocollencommissie KCKZ
• NCJ: Model-protocol Veilig slapen in kinderopvang en bij gastouders (Stichting Wiegedood
  2015)
• Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG): Aanvullende adviezen voor veilig slapen ter
  preventie van wiegendood. Auteurs: J.M.A. Munsters, H. Wierenga, M.M Boere-Boonekamp,
  B.A. Semmekrot, A.C. Engelberts. NTvG 2013;157:A5568
• Artikel Rosemary S C Horne, Fern R Hauck, Rachel Y Moon. Sudden infant death syndrome and
  advice for safe sleeping. BMJ 2015; 350 doi: http://dx.doi.org/10.1136/bmj.h1989 (Published
  28 April 2015)
• NCJ: Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding, hoofdstuk 20: Slapen met de baby (juni 2015).

De aan het onderwerp preventie van wiegendood gerelateerde richtlijnen en protocollen zijn:

• NCJ: JGZ-richtlijn Voorkeurshouding en Schedelvervorming (mei 2012)
• KCKZ: zorgprotocol voorkomen van voorkeurshouding (september 2015)
• NCJ: JGZ-richtlijn Vroeg en/of small for gestational age (SGA) geboren kinderen (juli 2013)
• NCJ: Multidisciplinaire richtlijn Preventie, signalering, diagnostiek en behandeling van
  excessief huilen bij zuigelingen (maart 2013)
• Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG): NHG-standaard Preconceptiezorg (juni 2011)
• NVK/CBO: Richtlijn Apparent Life Threatening Event (ALTE) (oktober 2006)
  LSA Preventie van Wiegendood
  6
• Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) en NHG: LESA Onderzoek
  van de pasgeborene (2008)
• NHG: NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode. Huisarts Wet 2012:55(3):112-25
• KNOV: RL Postnatale zorg in ontwikkeling
• NVK: Richtlijn Gastro-oesofageale reflux(ziekte) bij zuigelingen en kinderen van 0-18 jaar (juli
  2012)
• TNO en de Landelijke Werkgroep Wiegendood: Zorg voor een volgend kind na een
  wiegendoodkind, een begeleidingsprogramma.
  https://www.ncj.nl/richtlijnen/jgzrichtlijnenwebsite/details-richtlijn/?richtlijn=11&rlpag=664
• NHG: LESA Kindermishandeling (2016): www.nhg.org

Wil je in één keer alle informatie over de slaapontwikkeling van jouw kleintje en tips & tricks over opvoeding? Dan weet ik zeker dat The Sleep Dojo iets voor jou is! Door middel van video trainingsmodules, gastsprekers, webinars, Live Q&A’s , Casestudy’s en de mogelijkheid om vragen te stellen aan verschillende slaapcoaches zorgen we ervoor dat jij en jouw kleintje weer de slaap ontvangen die jullie verdienen! Bekijk The Sleep Dojo hier!